Περί Κινήσεως και Αυτοκινήσεως

Όταν κάποιος, είτε οργανωμένο κράτος είναι, είτε μεμονωμένος πολίτης, κινδυνεύει να χάσει τα κεκτημένα, προσφεύγει στη χρήση βίας. Το έχει αποδείξει, πολλές φορές και σε διαφορετικές χωροχρονικά κοινωνίες, η Ιστορία. Η βία είναι το συνηθέστερο μέσο, που χρησιμοποιούν οι κρατούντες, για να επιβάλλουν την εξουσία και τη θέλησή τους στις κοινωνίες.
Όλα όσα υπάρχουν επί της γης βρίσκονται σε σχέση εξάρτησης μεταξύ τους και δεν παραμένουν ποτέ απολύτως ακίνητα. Ένα πράγμα, σε συνδυασμό πληθώρας εξωγενών και ενδογενών αιτίων, βρίσκεται σε συνεχή κινητικότητα. Έτσι, ωθεί σε κίνηση κάτι άλλο, το οποίο, κι αυτό με τη σειρά του, στέκεται η αιτία της κίνησης κάποιου τρίτου πράγματος, που, επίσης, θέτει σε διαρκή κίνηση σειρά άλλων. Δεν πρέπει, όμως, να παραγνωρίζουμε και την αυτοκίνηση των σωμάτων, η οποία εμφανίζεται σ’ όλα τα σώματα και δίχως να χρειάζεται να «συνυπάρχουν» με άλλα, τα οποία θα τα έθεταν σε νέα, διαφορετικής, κάποτε, σκοπιμότητας απ’ την αυτοκίνηση, κίνηση.
Ταυτόχρονα, ας θυμηθούμε πως η κίνηση, συνήθως, έχει αποτέλεσμα τη φανέρωση αλλαγών τόσο στο κινούμενο, όσο και στο κινούν πράγμα. Όμοια, επειδή, στο πέρασμα των χρόνων, οι σχέσεις μεταξύ των οικονομικά και πολιτικά ισχυρών και του πλήθους βρίσκονταν σε διαρκή κινητικότητα λόγω λαϊκών ξεσηκωμών ή προσπαθειών της άρχουσας τάξης να επιβάλλει βίαια την εξουσία της, στο εσωτερικό και των δύο μερών (κρατούντες – λαός) και στον τρόπο που συμβάλλουν στην κοινωνική ευημερία και πρόοδο συνέβησαν σημαντικές μεταβολές στην εξεύρεση μέσων παραγωγής και εκμετάλλευσης των υλικών αγαθών, καθώς και στον τρόπο διακυβέρνησης των κοινωνιών (συμμετοχή ή όχι των πολιτών στη λήψη αποφάσεων σχετικά με την οικονομία, την πολιτική, την παιδεία, την εργασία, την κατοικία και την υγεία τους), αλλά και στη θέσπιση νόμων, που ορίζουν κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα υπό την εποπτεία των αρχόντων ή με λαοκρατία.
Ο άνθρωπος, είτε από μόνος του – είτε κατόπιν «ξένων» επιδράσεων, όσο ζει, κινείται διαρκώς, βλέπει, ακούει, μιλάει, γράφει, ερωτεύεται, πικραίνεται, χαίρεται, διδάσκεται, μαθαίνει, εξελίσσεται, προοδεύει, δεν μένει, ποτέ, στάσιμος. Για την αυτοκίνηση, άλλοτε τον βοηθά η λογική κι άλλες φορές, το συναίσθημα, ενώ σημαντική για την κίνηση είναι η εξωτερική ώθηση της κοινωνίας. Αδιάκοπα, όμως, κινούνται και εξελίσσονται και τα κοινωνικά σύνολα, είτε ομιλούμε για περιορισμένες χωροχρονικά κοινότητες, είτε για πιο «ανοιχτές» κοινωνίες.
Συγκεκριμένη κίνηση ή πράξη ενός ανθρώπου και ενός κοινωνικού συνόλου, πάντως, έχει και συγκεκριμένο αποτέλεσμα, άλλο, βεβαίως, η αυτοκίνηση, άλλο η από εξωτερικούς παράγοντες επιβαλλόμενη κίνηση. Αναφερόμενοι, επομένως, γενικά σε αλλαγές, στεκόμαστε σ’ όσες εγράφησαν προηγουμένως σε κοινωνικό επίπεδο και τις οποίες πρέπει να λαμβάνουν υπόψη οι ιστορικοί, οι κοινωνιολόγοι και οι οικονομολόγοι, που πρέπει να συνεργάζονται για την προς όλες τις πτυχές διερεύνηση του ιστορικού παρελθόντος, για τη χωρίς επηρεασμούς αντιμετώπιση των παρόντων και για το προγραμματισμό – σχεδιασμό, με διορατικότητα, του μέλλοντος, αφού κι οι ισχυροί και τα λαϊκά στρώματα, παρότι οι «τριβές» τους παράγουν κίνηση, είναι αυτοκινούμενα σώματα και, πάντοτε, οι πρωταγωνιστές της Ιστορίας, μέσα απ’ τη «σύγκρουση και τριβή» των οποίων οι προσωπικότητες, εκμεταλλευόμενες τις «συγκυρίες», αναφύονται.
Με την κίνηση και την αλληλεξάρτηση, δεν έχουμε, εξάλλου, αλλαγές μόνο στις κοινωνίες, αλλά και στα άτομα, που τις απαρτίζουν, ισομεγέθεις, μα περισσότερες από την αυτοκίνηση, η οποία, νομίζω, δεν διακόπτεται ποτέ, παρά την εξωτερική επιρροή, αλλά συνεχίζεται ταυτόχρονη και παράλληλη της έξωθεν επιρροής. Οι μεταβολές αυτές είναι εμφανείς και στο σώμα των ανθρώπων (σωματική υγεία, εξωτερική εμφάνιση π.χ.), όσο και στον εσωτερικό τους κόσμο (ο τρόπος που σκέφτονται, τα συναισθήματα που νιώθουν και οι προερχόμενες από εσωτερικές «διεργασίες» αντιδράσεις τους προς τον έξω κόσμο κ.α.) και διαμορφώνουν, στην εκάστοτε χρονική στιγμή και σε συγκεκριμένο τόπο, έναν ορισμένο ανθρώπινο οργανισμό και χαρακτήρα, που, αφού έχει τεθεί και από άλλους σε κίνηση, με τη σειρά του βάζει κάποιους άλλους κι αυτός να κινηθούν.
Η κίνηση του ανθρώπου, αλλά και όλων των έμβιων, φυτικών – ζωικών, οργανισμών, μα και των ανθρώπινων κοινωνιών, από τα αρχαία κιόλας χρόνια, συντελεί στην ανάπτυξή τους και, κατά την άποψη αρκετών παλαιοτέρων και σύγχρονων, είναι θεόσταλτος, εάν επιτρέπεται να το πούμε και έτσι, κινητήριος «μοχλός» της ύπαρξής τους. Και τούτο γίνεται πιο κατανοητό, εάν αντιληφθούμε ότι, η ανάπτυξη σχετίζεται κατεξοχήν με μεταβολές στην κίνηση ενός οργανισμού, μα και να ξέρουμε ότι για να μεταβληθεί (αυξηθεί ή μειωθεί) η ταχύτητα ανάλυσης ή σύνθεσης των δεδομένων της ανθρώπινης, δημόσιας και προσωπικής, ζωής, θα πρέπει να εξασκούνται εξωτερικές δυνάμεις, οι οποίες, εάν είναι ισομεγέθεις μ’ εκείνες, που ο ίδιος ο οργανισμός προς τις εξωγενείς ασκεί, τότε η ζωή ισορροπεί.
Μια από τις συνηθέστερες μορφές κίνησης είναι η ευθύγραμμη ομαλή, κατά την οποία η διεύθυνση και το μέτρο της ταχύτητας των διαφόρων κοινωνικών λειτουργιών σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο παραμένουν το ίδιο, ανεπηρέαστες από κάθε ερέθισμα.
Επιπλέον, οσάκις η ταχύτητα, με την οποία συντίθενται ή αναλύονται τα κοινωνικά δεδομένα, μεταβάλλεται και η παρουσία τους διαγράφει (τυχαία ή ορισμένη) καμπύλη τροχιά, έχουμε την καμπυλόγραμμη μεταβαλλόμενη κίνηση.
Η κάθε είδους κίνηση, όμως, απαιτεί οι κινούμενοι να ‘χουν τα μάτια και τ’ αφτιά τους ορθάνοιχτα, γιατί, πάντα, ελλοχεύει, μέσα στη βιασύνη, ο κίνδυνος, φρονώ, ν’ «αλλοιωθούν», να συνθλιφθούν και να ποδοπατηθούν πατροπαράδοτες αξίες και παραδοχές, αλλά και να παρεκτραπεί ο αγώνας ο αδιάκοπος για την εξεύρεση των νόμων, που διέπουν την αλήθεια, τη γνώση, τη σοφία, τη λειτουργία της φύσης και του κόσμου, τα εσώψυχα κάθε ανθρώπου. Ο αγώνας αυτός δεν πρέπει να παρεκτραπεί, γιατί και συνεχής είναι και, όπως και η κίνηση και η αυτοκίνηση, δεν έχει τέλος, αν και γνωρίζουμε την αρχή του.
Καταλήγοντας το τωρινό σημείωμα, ας δεχτούμε ότι, για να ‘ναι επωφελής για κάποιο άτομο και μιαν κοινωνία, η κίνηση πρέπει να ‘χει, ταυτόχρονα, «τιμονιέρηδες», όπως η σωστή αυτοκίνηση, και τη λογική και το συναίσθημα. Τότε, επιτυγχάνεται και η αυτογνωσία για βελτίωση του κόσμου και οι αλλαγές, που σημειώνονται στους κόλπους μιας κοινότητας, αφορούν όλους όσοι ζουν και εργάζονται εκεί, χωρίς διαχωρισμό σε εκμεταλλευτές κρατούντες και εκμεταλλευόμενη λαϊκή τάξη και δίχως να φτάνουμε σ’ οχλοκρατία. Μ’ άλλα λόγια, η κίνηση έχει, τότε, κοινωφελή και μακροχρόνια αποτελέσματα.